Trong thời kỳ hội nhập và chuyển đổi số mạnh mẽ, việc quản lý tài chính và nghĩa vụ thuế ngày càng trở thành yếu tố then chốt để doanh nghiệp phát triển bền vững. Giữa hàng loạt quy định pháp lý, kế toán thuế không chỉ là công cụ ghi chép số liệu mà còn là bộ phận chiến lược giúp doanh nghiệp vận hành đúng luật, tối ưu chi phí và nâng cao uy tín thương hiệu.
1. Kế toán thuế là gì và vì sao doanh nghiệp cần quan tâm?
Theo Luật Quản lý Thuế số 38/2019/QH14 (được sửa đổi, bổ sung năm 2022), kế toán thuế được hiểu là hoạt động ghi nhận, theo dõi và kê khai các nghĩa vụ thuế của doanh nghiệp đối với Nhà nước, bao gồm thuế giá trị gia tăng (GTGT), thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN), thuế thu nhập cá nhân (TNCN) cùng các khoản phí, lệ phí liên quan.
Nếu kế toán tài chính giúp doanh nghiệp nhìn thấy “bức tranh tổng thể” về kết quả kinh doanh, thì kế toán thuế chính là “lá chắn pháp lý” đảm bảo mọi hoạt động tài chính được ghi nhận trung thực, đúng quy định và đúng hạn. Việc sai sót trong kê khai hay chậm nộp thuế đều có thể dẫn đến xử phạt hành chính theo Nghị định 125/2020/NĐ-CP, thậm chí ảnh hưởng đến khả năng vay vốn và hợp tác kinh doanh.
2. Khung pháp lý và nhiệm vụ trọng tâm của kế toán thuế
Hiện nay, công tác kế toán thuế được điều chỉnh bởi hệ thống văn bản pháp luật đồng bộ, trong đó nổi bật gồm:
- Luật Kế toán 88/2015/QH13;
- Luật Quản lý Thuế 38/2019/QH14 và Nghị định 126/2020/NĐ-CP;
- Thông tư 80/2021/TT-BTC hướng dẫn về quản lý, kê khai và nộp thuế điện tử;
- Thông tư 78/2014/TT-BTC, Thông tư 96/2015/TT-BTC hướng dẫn thuế TNDN;
- Thông tư 219/2013/TT-BTC (và các văn bản sửa đổi) hướng dẫn thuế GTGT.
Theo quy định, kế toán thuế trong doanh nghiệp có các nhiệm vụ chủ yếu như:
- Quản lý và kiểm soát chứng từ kế toán, hóa đơn đầu vào – đầu ra.
- Kê khai và nộp thuế GTGT, TNDN, TNCN định kỳ theo tháng hoặc quý.
- Quyết toán thuế cuối năm và lập báo cáo thuế theo mẫu của Bộ Tài chính.
- Đảm bảo hạch toán chi phí hợp lý, hợp lệ nhằm tối ưu nghĩa vụ thuế nhưng vẫn đúng luật.
- Lưu trữ hồ sơ, đối chiếu dữ liệu với cơ quan thuế để tránh sai lệch.
3. Kế toán thuế – công cụ quản trị rủi ro và chiến lược tài chính
Trong bối cảnh Nghị quyết 68/NQ-CP về cải cách thủ tục hành chính thuế được triển khai, cùng với chương trình chuyển đổi số ngành Tài chính – Thuế từ năm 2023, công tác kế toán thuế không chỉ dừng ở kê khai mà còn đóng vai trò chiến lược trong quản trị doanh nghiệp.
Một hệ thống kế toán thuế chuẩn chỉnh giúp:
- Giảm thiểu rủi ro pháp lý: Đảm bảo doanh nghiệp tuân thủ quy định mới nhất, tránh bị xử phạt hoặc truy thu.
- Tối ưu chi phí hợp pháp: Thông qua phân tích chi phí, khấu trừ hợp lý và kế hoạch thuế thông minh.
- Tăng tính minh bạch tài chính: Tạo niềm tin với ngân hàng, đối tác, nhà đầu tư.
- Hỗ trợ ra quyết định: Báo cáo thuế chính xác giúp lãnh đạo định hướng chiến lược đầu tư và dòng tiền hiệu quả.
4. Chuyển đổi số – Xu hướng tất yếu trong kế toán thuế
Từ ngày 1/7/2022, theo quy định tại Nghị định 123/2020/NĐ-CP và Thông tư 78/2021/TT-BTC, tất cả doanh nghiệp tại Việt Nam bắt buộc sử dụng hóa đơn điện tử và kê khai thuế qua hệ thống trực tuyến.
Điều này đòi hỏi kế toán thuế không chỉ am hiểu luật mà còn thành thạo phần mềm kê khai điện tử, hóa đơn điện tử, eTax, iHTKK, MISA, Fast, hay các nền tảng ERP hiện đại.
Việc đầu tư cho hệ thống kế toán thuế chuyên nghiệp hoặc thuê dịch vụ kế toán thuế uy tín là xu hướng tất yếu, giúp doanh nghiệp tiết kiệm chi phí nhân sự, hạn chế rủi ro và đảm bảo tuân thủ pháp luật.
6. Kết luận
Kế toán thuế không chỉ là một nghiệp vụ hành chính mà là trụ cột trong hệ thống quản trị doanh nghiệp hiện đại. Một bộ phận kế toán thuế chuyên nghiệp, hoạt động minh bạch và tuân thủ pháp luật sẽ giúp doanh nghiệp phát triển ổn định, nâng cao uy tín và tối ưu nguồn lực tài chính.
Trong bối cảnh pháp lý và công nghệ thay đổi từng ngày, việc đầu tư đúng mức cho công tác kế toán thuế – hoặc lựa chọn đơn vị tư vấn kế toán thuế uy tín như Phát Tài – chính là bước đi thông minh và bền vững cho mọi doanh nghiệp Việt Nam.